Lees hier de gehele opzet, incl. bespreking van relevante artikelen (.doc) >>
Thema
Om de aanleiding en de inhoud van deze scriptie duidelijk te maken zal ik eerst kort uitleggen wat mijn afstudeerproject zal zijn. Ik zal een online applicatie gaan ontwikkelen en op de markt zetten. De inhoud zal inspelen op actuele politieke en maatschappelijke onderwerpen. Het uiteindelijke doel is om burgers meer betrokken te laten raken bij de politiek en om politiek toegankelijker te maken voor de gehele bevolking. Daarnaast zullen ook de burgers uit verschillende lagen van de bevolking met elkaar in gesprek komen. Binnen de applicatie zal er ruimte zijn voor mensen met een sterke politieke ambitie maar ook voor mensen die wel graag op de hoogte blijven en/of meepraten zonder zelf actief op de voorgrond te hoeven treden. Er moet gerealiseerd worden dat situaties uit het dagelijks leven allemaal te maken hebben met politiek en dat het belangrijk is dat iedereen hier zijn of haar mening over kan uiten.
Om dit te bereiken is het belangrijk om te weten wat de oorzaken van de kloof die er bestaat tussen politiek en burgers en de onwetendheid en onverschilligheid die er heerst onder de bevolking. Dan zal er gekeken moeten worden wat de manieren zijn om verschillende doelgroepen aan te spreken en om ze samen te laten komen op een platform.
Het thema van mijn scriptie is de communicatie tussen de politiek en de Nederlandse bevolking. Omdat deze scriptie dienst zal doen al vooronderzoek voor mijn afstudeerproject, zal ik mij vooral richten op de invloed van internet als politiek communicatiemiddel.
Voorlopige onderzoeksvraag
Wat is er nodig om een online platform te ontwikkelen dat een bijdrage levert aan het verkleinen van de kloof die er bestaat tussen politiek en burgers?
Voordat deze vraag beantwoordt kan worden zullen er eerst een aantal deelvragen beantwoord moeten worden.
– Hoe verliep in het verleden de communicatie tussen politiek en de bevolking?
– Hoe verloopt de huidige communicatie tussen politiek en de bevolking?
– Wat zijn de ontwikkelingen en het toekomstbeeld van de communicatie tussen politiek en bevolking?
– Wat is de oorzaak van de kloof tussen burgers en politiek?
– Wat is het belang van wederzijdse betrokkenheid van politiek en burgers?
– Waarom voelen bepaalde groepen in de samenleving zich niet aangesproken door de politiek?
Het actuele debat
Rond het thema communicatie tussen burgers en politiek zijn verschillende debatten te volgen. Er zijn verschillende onderwerpen die samen komen binnen dit thema. Zo heb je onder andere te maken met vragen over het veranderende media landschap, de inzet van de politiek en het bereiken van specifieke doelgroepen. Aan de hand van de stellingen van een aantal belangrijke opiniemakers zal ik hier verder op in gaan.
Politiek in een populaire cultuur
De laatste tijd is er steeds vaker de discussie over de personalisering en popularisering van politici. Het lijkt of politici overal aan meedoen om maar onder de aandacht te komen. Zo hebben de meeste lijsttrekkers zich aangemeld bij Hyves en hebben ondertussen een gigantische vriendenkring opgebouwd, ze hebben een eigen weblog en tussendoor improviseren ze mee in een programma als de Lama’s op bnn. Ook zijn er al politici die campagne voeren met avatars van zichzelf in Second life.
Over deze vorm van campagne voeren door politici zijn de meningen verdeeld. Een deel is van mening dat het belangrijk is dat politici zich inderdaad op deze manier presenteren. Zo leer je ook de persoon achter de politicus kennen. Gevoel en vertrouwen spelen een grote rol. Aan de andere kant zijn er ook mensen die vinden dat de geloofwaardigheid er hierdoor niet beter op wordt. Politici moeten zich bezig moeten houden met het besturen van het land, en dat is een serieuze aangelegenheid.
Liesbet van Zoonen heeft veel onderzoek gedaan naar Politiek in een populaire cultuur. Zij zegt dat deze twee zich steeds meer met elkaar verweven. Volgens haar is het belangrijk dat de politiek zich aanpast aan de cultuur die er heerst onder de bevolking. Politiek moet aangeboden worden op een manier die de burgers aanspreekt. Er moet beseft worden dat politieke betrokkenheid voor mensen een besteding van de vrije tijd is. Mensen moeten er plezier in hebben de ontwikkelingen op politiek gebied te volgen. We leven in een entertainmentwereld. De concurrentie van de politiek is dan ook steeds meer in deze hoek terug te vinden. Bekende Nederlanders en politici staan op dezelfde lijn. Het wordt dus steeds belangrijker hoe politici zich presenteren en via welke kanalen. Wat ook meespeelt is de steeds groter wordende aandacht van de media, de roddelpers, voor politici. Zowel op professioneel als op persoonlijk vlak.
De vraag is dus of de benadering van van Zoonen ook werkelijk de juiste is. Moet de presentatie van een politieke partij centraal staan of wordt de boodschap hierdoor overschaduwd? Zijn personalisering en popularisering van politieke partijen de manier om een breder publiek te bereiken?
Uit onderzoek van Chris Aalberts is gebleken dat de burger zich juist wel interesseerd in het inhoudelijke verhaal van de politieke partijen in plaats van het imago. Volgens hem vinden politici het moeilijk zich te onderscheiden op inhoudelijke details. Het is makkelijker om zichzelf een onderscheidend imago aan te meten. De kiezer op haar beurt krijgt voor haar gevoel dan weer te weinig inhoudelijk informatie om verschillende partijen duidelijk tegen elkaar af te zetten. In de verkiezingstijd zit er dan niks anders op om het imago van te partijen mee te laten wegen in de keuze. De politiek leidt hier weer uit af dat het voor de burger niet gaat om het verhaal maar om de presentatie, en zo is het cirkeltje weer rond.
Aalberts heeft zich ook verdiept in de betrokkenheid van jongeren bij de politiek. Ook om jongeren politiek geinteresseerd te maken zijn er allerlei populaire initiatieven ontplooit. Denk aan Cool Politics. Voor initiatieven als dit is er genoeg belangstelling. Volgens Aalberts betekend dit echter niet dat de betrokkenheid onder jongeren hierdoor is en wordt vergroot. Het blijkt namenlijk dat de jongenen die hieraan meedoen sowieso politiek actief zijn. Voor heeft is het geen meerwaarde of de boodschap in een populair jasje is gegoten. Jongeren die politiek inactief zijn raken ook door deze initiatieven niet gemotiveerd zich te verdiepen in politiek. Voor het blijft het saai en ver van hen af staan.
Volgens Aalberts wordt het dus juist tijd voor politici om zich niet meer zo druk te maken over hun presentatie en imago. Politici moeten er voor gaan zorgen dat ze goed communiceren met de burger. Burgers willen geinformeerd worden.
De vraag die hier natuurlijk op volgt is de vraag of het genoeg is wanneer politici zich slechts bezig zouden houden met informatievoorziening en het overdragen van plannen en feiten.
Ontwikkeling van media
Naast de vormen waarin politiek aangeboden wordt, zijn ook de communicatiekanalen een veel besproken onderwerp. Naast de traditionele media, televisie en print, gebruikt de politiek ook steeds vaker ‘nieuwe’ media als internet, sms en de Ipod om de bevolking te bereiken. Deze manieren roepen een aantal vragen op. Kunnen de nieuwe manieren een bijdrage leveren aan het dichter bij elkaar brengen van politiek en burgers? Zijn deze wegen van communiceren veilig en betrouwbaar? Hoe kunnen ze op een zo effectief mogelijke manier ingezet worden? Wordt het beeld van de politiek hierdoor beinvloed? Kan de relatie tussen politiek en burgers hierdoor beinvloed worden? Zo ja, is dat dan positief of negatief? En zo zijn er nog allerlei kwesties rondom dit onderwerp waar rekening mee gehouden moet worden en waar veel mensen een mening over hebben.
Marcel Boogers is een van de opiniemakers over dit onderwerp. Hij heeft veel onderzoek gedaan naar de invloed van ICT en internet op de communicatie tussen de politiek en de overheid en burgers. Volgens hem zal internet een steeds belangrijkere plaats in nemen binnen de communicatiestrategie van politieke partijen. Volgens zien politieke partijen in Nederland nog te weinig de mogelijkheden van het internet. Zoals in de VS al het geval is zullen partijen steeds meer gaan functioneren als netwerkorganisaties. Door de mogelijkheden van interactiviteit zullen burgers zelf steeds meer invloed kunnen uitoefenen op het politieke programma van een partij. Om nog even op het vorige onderwerp terug te komen, dit wil niet zeggen dat er meer betrokkenheid ontstaat onder de bevolking. De kans ik groot dat mensen die zich via internet actief gaan bemoeien met de politiek, dezelfde mensen zijn die al politiek geinteresseerd en actief waren, aldus Boogers.
Het is dus duidelijk dat met de ontwikkeling van onze cultuur, technologien en kennis ook de relatie tussen politiek en burgers zal veranderen. Alleen hoe dit precies tot uiting zal komen, daar heeft iedereen nog een andere visie op.
Maatschappelijk kader
Mijn doel is dat mijn onderzoek en mijn uiteindelijke product een bijdrage kunnen leveren aan het vergroten van de maatschappelijke en politieke betrokkenheid binnen de samenleving. Hiervoor is het belangrijk te weten waarom bepaalde groepen zich nu wel of juist niet aangesproken voelen door de huidige vormen van communicatie.
Uiteindelijk zal de kijk op en het gevoel wat burgers hebben bij politiek veranderen. Maar ook burgers uit verschillende milieu’s onderling zullen dichter naar elkaar toe trekken. Er bestaan veel vooroordelen, er is een gevoel van onmacht en vaak ontbreekt de kennis waardoor er een kloof is ontstaan tussen politiek en burgers en tussen burgers onderling.
Met het nieuw te ontwikkelen product wil ik dus proberen deze kloof te verkleinen. Burgers moeten weer het gevoel krijgen dat zij bepalend zijn in het politieke beleid, dat er werkelijk naar ze geluisterd word. Ook zal het een bron van informatie over de politieke gang van zaken zijn. Ondertussen is het een manier om de politiek meer inzicht te geven in de zaken die er leven onder de bevolking.